Τσακωμοί μεταξύ αδερφών

Διαφωνίες και τσακωμοί μεταξύ αδερφών.

«Αυτό το πήρα εγώ πρώτος…» λέει ο μεγάλος, «όχι εγώ το θέλω» φωνάζει η μικρή και το ματς ξεκινάει. Φωνές, κλάματα, παράπονα απειλές κτλ κτλ. Ωστόσο, μετά από λίγο, αγκαλιάζονται και λέει το ένα στο άλλο: «σ’αγαπάω». Έτσι έχουν τα πράγματα όταν έχει δυο παιδιά και ιδιαίτερα όταν έχουν μικρή διαφορά ηλικίας μεταξύ τους. Τα ερωτήματα βέβαια που μας βασανίζουν είναι πάντα τα ίδια:

Γιατί να τσακώνονται;

Γιατί δεν μπορούν να παίζουν πάντα αγαπημένα;

 Έχουμε κάνει εμείς κάποιο λάθος στην ανατροφή τους;

Όλες αυτές οι σκέψεις είναι απόλυτα φυσιολογικές. Ασφαλώς θα ήταν υπέροχο να μην τσακώνονται ποτέ και να παίζουν πάντα ήρεμα κι αγαπημένα, αυτό όμως είναι ανέφικτο. Πάει κόντρα στην πραγματικότητα που θέλει τα παιδιά να διεκδικούν και να ορίζουν τον εαυτό τους μέσα από τις συγκρούσεις με τα αδέρφια τους. Πιο συγκεκριμένα, οι τσακωμοί τους είναι ευεργετικοί για τα ίδια τα παιδιά, καθώς μαθαίνουν έτσι πώς να επιλύουν και να αντιμετωπίζουν τις συγκρούσεις, να διαχειρίζονται τον θυμό και τον εκνευρισμό τους, να υποστηρίζουν τα «θέλω» και τις επιθυμίες τους, και να συνυπάρχουν με τους άλλους. Είναι ένας τρόπος κοινωνικής μάθησης και ανάπτυξης δεξιοτήτων που θα τους φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες σε όλη τους την ζωή. Άλλωστε, οι καυγάδες δεν ακυρώνουν την αδελφική αγάπη. Αυτή είναι πάντα παρούσα και πάντα δυνατή. 

Οι αιτίες του καβγά

♪        Η διεκδίκηση της αγάπης και της προσοχής των γονιών τους. Τα αδέρφια καλούνται να μοιραστούν τους γονείς τους, διεκδικώντας τι άλλο, από την αποκλειστικότητα των δυο αυτών ανθρώπων. Από την διεκδίκηση της αποκλειστικότητας ξεκινάει συνήθως η ανταγωνιστικότητα μεταξύ τους, που μπορεί να αρχίσει από πολύ μικρή ηλικία.

♪        Οι διακρίσεις που κάνουν κάποιες φορές οι γονείς (συνήθως ασυνείδητα), πυροδοτούν έντονες αντιπαραθέσεις. Η εύνοια δηλαδή που μπορεί να δείξουμε άθελα μας στο ένα από τα δυο παιδιά, δημιουργεί ένταση και αρνητικά συναισθήματα.

♪        Ας μην ξεχνάμε και την αναζήτηση ταυτότητας των παιδιών. Το κάθε παιδί καθώς μεγαλώνει προσπαθεί να προσδιορίσει τον εαυτό του και να διαφοροποιηθεί από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Κι αυτό κάποιες φορές αποτελεί αιτία σύγκρουσης. Η δομή και ο τρόπος λειτουργίας της οικογένειας παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτήν την περίπτωση. Βοηθήστε τα παιδιά σας να μάθουν να διαχειρίζονται με αποδεκτούς τρόπους το θυμό και τις διαφωνίες τους, θεσπίστε κανόνες αποδεκτής συμπεριφοράς στο σπίτι σας, και προσπαθήστε να χτίσετε το κλίμα που θέλετε για σας και τα παιδιά σας.

Ποιος φταίει;

Δεν νομίζω να υπάρχουν αδέρφια που δεν τσακώνονται ποτέ. Ωστόσο, οι καυγάδες είναι πιο συχνοί ανάμεσα σε αδέρφια που έχουν μικρή διαφορά ηλικίας ή είναι του ίδιου φύλλου. Αυτό οφείλετε, σύμφωνα με τους ειδικούς στο ότι έχουν πολλά να μοιραστούν, έχουν παρόμοιες αν όχι ίδιες ανάγκες, κοινά δικαιώματα και υποχρεώσεις με συνέπεια να αναπτύσσετε ένα ανταγωνιστικό κλίμα ανάμεσα τους. Τα παιδιά μου έχουν μικρή διαφορά ηλικίας και έτσι το φαινόμενο των τσακωμών ανάμεσα τους είναι καθημερινό. Ο μεγάλος καταπιάνεται με μια δραστηριότητα ή ένα παιχνίδι και την ίδια ακριβώς στιγμή θέλει και η μικρή να κάνει το ίδιο. Τραβάνε, φωνάζουν, διεκδικούν, θυμώνουν, βάζουν τα κλάματα με απώτερο πάντα σκοπό να τραβήξουν την προσοχή πάνω τους και να κερδίσουν την «μάχη».

Γιατί συμβαίνει αυτό;  Η αλήθεια είναι, πως συνήθως το μεγαλύτερο παιδί βιώνει τον ερχομό του δεύτερου ως απειλεί για όσα είχε μάθει να απολαμβάνει κατά αποκλειστικότητα. Παιχνίδια, χάδια, αγκαλιές από την μαμά και τον μπαμπά. Αυτό του δημιουργεί συναισθήματα θυμού και ζήλιας, καθώς και ενοχές για όσα νιώθει για το αδερφάκι του. Συχνά αν όχι πάντα, η επιθετικότητα του οφείλετε σε αυτούς ακριβώς τους λόγους. Σε αντίθεση με το πρωτότοκο παιδί, το μικρότερο, απολαμβάνει την στοργή και την αγάπη των γονιών του παράλληλα όμως δέχεται και την επιθετικότητα, την κοροϊδία και την απόρριψη από το αδερφάκι του. Η σύγκριση με τον/την αδερφή του που είναι βέβαια πιο δυνατή και ικανή απ’ ότι το ίδιο, πυροδοτεί την ένταση και τους τσακωμούς από πλευράς του Βενιαμίν της οικογένειας.

Πότε να ανησυχήσετε

Η ζήλια και ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα αδέρφια είναι φυσιολογικός. Όλα τα αδέρφια τσακώνονται και μετά από λίγο ξεχνάνε τις όποιες διαφορές τους και παίζουν αγαπημένα και ήρεμα. Ασφαλώς χρειάζονται από πλευράς μας πολλά αποθέματα υπομονής έτσι ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε το αρνητικό κλίμα που δημιουργείτε κάθε φορά που τσακώνονται. Τα προβλήματα ξεκινάνε όταν η ένταση και η αντιπαράθεση διαρκεί πολύ, ο θυμός δεν ξεθυμαίνει γρήγορα και φέρονται εκδικητικά ακόμα και μέρες μετά το περιστατικό. Αν η εχθρική τους συμπεριφορά ξεπερνάει τα όρια, φωνάζουν και χτυπάνε το ένα το άλλο τότε πρέπει να αναλάβετε δράση. Καλό θα ήταν σε τέτοιες περιπτώσεις να θεσπίσετε αυστηρούς κανόνες αποδεκτής και μη συμπεριφοράς που θα τηρείτε πιστά και συστηματικά τόσο εσείς όσο και όσοι συμμετέχουν στην ανατροφή των παιδιών.

Μαθήματα καλής συμπεριφοράς μεταξύ αδερφών

♪        Βοηθήστε τα παιδιά σας να μάθουν ν’ ακούν, να σέβονται και να καταλαβαίνουν την πλευρά του άλλου, όσο διαφορετική κι αν είναι από την δική τους.

♪        Μάθετέ τα να διεκδικούν αυτό που θέλουν με αποδεκτούς τρόπους.

♪        Βοηθήστε τα να μάθουν να εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους χωρίς να στεναχωρούν τους άλλους.

♪        Εξηγήστε τους ποιες συμπεριφορές θεωρείτε αποδεκτές και ποιες όχι και καθορίστε από πριν ποιες θα είναι οι συνέπειες όταν καβγαδίζουν.

♪        Δείξτε με τη δική σας συμπεριφορά ότι μπορείτε να διαχειριστείτε την διαφωνία σας με κάποιον με ήπιο και όμορφο τρόπο.  

Να αντιδράσω όταν τσακώνονται; Κι αν ναι πως;

♪        Στους «δικούς μας» τσακωμούς, συνήθως προσπαθώ να μην αναμιγνύομαι αμέσως μόλις ξεσπάσει ο καυγάς. Πολλές φορές συμβαίνει να τα βρουν από μόνα τους χωρίς να χρειαστεί καν να επέμβω.

♪        Βέβαια υπάρχουν και οι περιπτώσεις εκείνες που ο μεγάλος μου θα σπρώξει την μικρή, εκείνη θα τον χτυπήσει και ασφαλώς η μαμά Μαρία θα τρέξει για να τους θυμίσει πως αγαπάμε ο ένας τον άλλο και εκφράζουμε με ηρεμία τα «θέλω» μας.

♪        Την ώρα του καβγά δεν είναι βέβαια σε θέση να ακούσουν συμβουλές. Προσπαθώ να τα ηρεμίσω και όταν αυτό συμβεί, ξεκινάω μια ωραία κουβέντα μαζί τους για το περιστατικό που προκλήθηκε και για τις επιλογές αντίδρασης που είχαν. Επίσης, τους θυμίζω τους «κανόνες του σπιτιού μας» και τις συνέπειες της μη αποδεκτής συμπεριφοράς «τσακώνομαι». Η λέξη κλειδί σε αυτήν την περίπτωση είναι η «σταθερή» επιβολή της «τιμωρίας».

♪        Αν η ένταση παρατείνετε, συνήθως η καλύτερη μέθοδος είναι αυτή της απομάκρυνσης τους. Εγώ συνηθίζω να πηγαίνω τον Γιάννη στο δωμάτιο του και την Μελίνα στην κουζίνα μέχρι να ηρεμήσουν και να ξεχαστούν. Και φτου κι από την αρχή…