Διαταραχές του φάσματος του αυτισμού.
Ο όρος «αυτισμός» χρησιμοποιείται για να περιγράψουμε ένα άτομο που είναι ασυνήθιστα απορροφημένο από τον εαυτό του. Πρόκειται για μια ισόβια νόσο που μπορεί να διαγνωστεί από την ηλικία των 18 μηνών (ωστόσο η μέση ηλικία διάγνωσης είναι το 5ο ηλικιακό έτος του παιδιού). Παρόλο που τα ακριβή αίτια του αυτισμού δεν είναι πλήρως εξακριβωμένα, ένα παιδί γεννιέται με αυτισμό και η διαταραχή δεν είναι θεραπεύσιμη. Εντούτοις, κάποια από τα συμπτώματα μπορούν να μειωθούν ή να περιοριστούν έτσι ώστε το άτομο να είναι ασφαλές και πιο λειτουργικό.
Τα παιδιά που παρουσιάζουν «διαταραχή του φάσματος του αυτισμού» ή «αυτιστική διαταραχή» όπως συνηθίζεται να ονομάζεται, εμφανίζουν έντονη δυσκολία στις κοινωνικές του επαφές (δυσκολεύονται να αναπτύξουν και να διατηρήσουν σχέσεις), δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, μιλάνε λίγο ή καθόλου και δείχνουν έντονο ψυχαναγκαστικό ενδιαφέρον για τα μέρη ενός αντικειμένου και όχι το αντικείμενο στο σύνολο του. Συνήθως οι ειδικοί περιγράφουν την αυτιστική διαταραχή ως «διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή» κι αυτό γιατί επηρεάζει κάθε τομέα της ζωής του ατόμου.
Οι πιο συνηθισμένοι τύποι αυτισμού είναι:
- ο κλασσικός αυτισμός
- Το σύνδρομο Asperger.
ΚΛΑΣΣΙΚΟΣ ΑΥΤΙΣΜΟΣ
Ο κλασσικός αυτισμός για να υφίσταται, πρέπει να υπάρχουν και τα τρία ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Το παιδί μιλάει λίγο ή καθόλου, επαναλαμβάνει διαρκώς λέξεις ή φράσεις που ακούει χωρίς ωστόσο να υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι κατανοεί τα εκφερόμενα.
- Παρουσιάζει δυσχέρεια στην δημιουργία σχέσεων με τους άλλους και αποφεύγει την βλεμματική επαφή.
- Δυσκολεύεται στην δημιουργία φανταστικού παιχνιδιού και προτιμάει να παίζει μόνο του. Συχνά, ενδίδωνται σε δραστηριότητες ασυνήθιστα επαναλαμβανόμενες.
Παρόλο που ο κλασσικός αυτισμός δεν είναι εύκολο να διαγνωστεί από ιδιαίτερα μικρή ηλικία, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που μπορούν να σας θορυβήσουν αρκετά νωρίς. Έτσι,
- Το βρέφος δεν παρακολουθεί τις κινήσεις των άλλων με τα ματάκια του
- Ουρλιάζει με τον δυνατό θόρυβο όπως για παράδειγμα αυτόν της σκούπας
- Αποφεύγει την βλεμματική επαφή ακόμα και με τους γονείς του
- Δεν δείχνει να επιθυμεί ή να επιζητά την αγκαλιά των άλλων
- Δεν ζητάει να φάει ή να πιει κάτι, δεν δείχνει κάτι που επιθυμεί
- Κλαίει συχνά
- Δεν δείχνει έντονο ενδιαφέρον για τίποτα.
Στην νηπιακή ηλικία, κάποιες από τις ενδείξεις που πρέπει να πυροδοτήσουν την ανησυχία σας είναι:
- Το παιδί επαναλαμβάνει πράγματα έπ’ αόριστο όπως το να ρίχνει αντικείμενα στο έδαφος ή να ασχολείται με ένα μόνο μέρος ενός αντικειμένου (την ρόδα για παράδειγμα από το αυτοκινητάκι του).
- Δεν θέλει να παίξει με τα άλλα παιδιά
- Κουλουριάζεται συχνά στο πάτωμα και με τα χέρια του κλείνει τα αυτιά του
- Ξυπνάει μέσα στην νύχτα ουρλιάζοντας χωρίς εμφανή λόγο
- Θέλει να κάθεται πάντα στην ίδια θέση και αγαπάει την ρουτίνα και τις τελετουργίες
- τρώει μόνο συγκεκριμένα πράγματα
- δοκιμάζει συχνά να φάει επικίνδυνα πράγματα, ακουμπάει λάμπες και αιχμηρά αντικείμενα
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΥΤΙΣΜΟΥ
| ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | 1.Έλλειψη λεκτικών και μη λεκτικών τρόπων επικοινωνίας. 2. Δυσκολία στην επικοινωνία. 3. Επανάληψη λέξεων ή φράσεων. 4. Έλλειψη ικανότητας εκμάθησης μέσω της μιμητικής συμπεριφοράς. |
| ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ | 1. Έλλειψης βλεμματικής επαφής. 2. Αδυναμία ανάπτυξης σχέσεων. 3. Απομόνωση. 4. Έλλειψη συμμετοχής σε συναλλαγές με τα άλλα παιδιά. |
| ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΙΑ | 1. Παίζει συνήθως μόνο του. 2. Απασχολείται με επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες. 3. Επιζητά μονοτονία και ρουτίνα. 4. Το απασχολεί το τμήμα μόνο ενός αντικειμένου. |
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑΣΣΙΚΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ
Παρόλο που υπάρχουν πολλά θεραπευτικά προγράμματα και θεραπείες για την αξιολόγηση και αντιμετώπιση του κλασσικού αυτισμού, οι τρεις πιο διαδεδομένες θεραπείες είναι οι ακόλουθες:
1. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΕΙΚΟΝΩΝ – PICTURE EXCHANGE COMMUNICATION SYSTEMS (PECS).
Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται για να αρχίσει ο λόγος καθώς και για να δημιουργηθεί ένας σταθερός τρόπος επικοινωνίας για όσα από αυτά δεν θα καταφέρουν ποτέ να μιλήσουν. Εάν δηλαδή ένα παιδί δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τον προφορικό λόγο, μπορεί να μάθει να επικοινωνεί με την χρήση ενός απλού συστήματος εικόνων. Το παιδί δείχνει την κατάλληλη για την περίσταση εικόνα (αντί να μιλήσει). Κάθε φορά που το παιδί χρησιμοποιεί μια εικόνα, ο ενήλικας που βρίσκεται μαζί του θα πρέπει να πει καθαρά την αντίστοιχη λέξη και να ενθαρρύνει το παιδί να κάνει το ίδιο. Ασφαλώς, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει συνέπεια και συντονισμός στην χρήση των εικόνων και στην εκφώνηση της αντίστοιχης λέξης από τον ενήλικα τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο του παιδιού.
2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Διδάσκουν στο παιδί κοινωνικές δεξιότητες και χρησιμοποιούνται κυρίως σε περιπτώσεις συνδρόμου Asperger. Αυτή η προσέγγιση εστιάζει στις «διαταραχές του τρόπου σκέψης», στην «αδυναμία κατανόησης» ή «αδυναμία αναγνώρισης των συναισθημάτων, των απόψεων ή των σχεδίων των άλλων». Βοηθούν στην ενημέρωση ενός αυτιστικού ατόμου ώστε να μπορεί να βλέπει από την οπτική γωνία των άλλων ανθρώπων. Οι ιστορίες αυτές περιλαμβάνουν συνήθως μουσική, φωτογραφίες και εικόνες. Οι ιστορίες έχουν συνήθως 3 προτάσεις:
- περιγραφικές (που, ποιος, τι και γιατί μιας κατάστασης)
- προοπτικές (δίνουν την δυνατότητα κατανόησης των συναισθημάτων και των σκέψεων των άλλων)
- διδακτικές (προτείνουν την σωστή αντίδραση).
3. ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (ΑΒΑ)
Η θεωρία αυτή βασίζεται στην αρχή ότι όταν μια συμπεριφορά επιβραβεύεται, θα επαναληφθεί ενώ όταν αγνοείται, θα εξασθενίσει. Έτσι, κάθε προσπάθεια εκπαίδευσης ενός αυτιστικού παιδιού, δομείται πάνω σε ένα σύστημα κατάλληλων ανταμοιβών και στον κατακερματισμό πολύπλοκων δεξιοτήτων, σε ξεχωριστές δοκιμασίες.
